Το σπίτι που μένουμε συχνά αντικατοπτρίζει τις ανάγκες και το στάδιο ζωής μας. Ένα διώροφο σπίτι με σκάλες μπορεί να ήταν ιδανικό όταν μεγαλώνατε οικογένεια, αλλά στα 75 σας ίσως φαντάζει δύσκολο. Ή, το πατρικό στην επαρχία που άλλοτε επισκεπτόσασταν συχνά, τώρα μπορεί να μένει κλειστό το περισσότερο διάστημα. Η τρίτη ηλικία φέρνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, στην υγεία και στις προτεραιότητες. Δεν είναι σπάνιο οι ανάγκες σας να διαφέρουν σημαντικά από ό,τι ήταν πριν 20 ή 30 χρόνια. Αυτό το άρθρο πραγματεύεται το πότε και πώς θα μπορούσατε να επαναξιολογήσετε την κατοικία σας, ώστε να ταιριάζει καλύτερα στις τωρινές σας ανάγκες – και, αν χρειαστεί, ποιες επιλογές έχετε.
Σημάδια ότι το σπίτι ίσως δεν εξυπηρετεί πια όπως παλιά
Πρώτα απ’ όλα, πώς θα καταλάβετε ότι το σπίτι σας ίσως χρειάζεται «επανεξέταση»; Ακολουθούν μερικά σημάδια:
- Σωματική Καταπόνηση: Νιώθετε ότι οι σκάλες σας κουράζουν υπερβολικά; Δυσκολεύεστε να συντηρήσετε τον κήπο ή να καθαρίσετε μεγάλους χώρους; Αν το σπίτι απαιτεί έργα που πλέον σας φαίνονται βουνό, αυτό είναι ένα καμπανάκι. Το σπίτι πρέπει να σας υπηρετεί – όχι να σας εξαντλεί.
- Κενά Δωμάτια: Αν τα παιδιά έχουν φύγει και βρεθήκατε με πολλά άδεια δωμάτια που δεν χρησιμοποιούνται, ίσως το σπίτι είναι πιο μεγάλο απ’ όσο χρειάζεστε. Ένα μεγάλο σπίτι συνεπάγεται περισσότερα έξοδα (θέρμανση, συντήρηση) και προσπάθεια, χωρίς να σας προσφέρει κάτι επιπλέον στην καθημερινότητα.
- Μακριά από Υπηρεσίες: Σκεφτείτε τη γειτονιά σας. Έχετε κοντά σας ό,τι χρειάζεστε; Αν για παράδειγμα το σούπερ μάρκετ, ο γιατρός, το φαρμακείο ή το ΚΑΠΗ είναι πολύ μακριά και απαιτούν συνέχεια μετακινήσεις με αυτοκίνητο, ίσως θα προτιμούσατε ένα μέρος πιο κεντρικό ή με ευκολότερη πρόσβαση. Καθώς μεγαλώνουμε, το να έχουμε διευκολύνσεις σε κοντινή απόσταση γίνεται πιο σημαντικό.
- Αίσθημα Μοναξιάς ή Απομόνωσης: Το σπίτι είναι υπέροχο όταν γεμίζει από ανθρώπους. Αν όμως ζείτε μόνοι σε μια απομονωμένη περιοχή, ίσως νιώθετε μοναξιά. Η κοινωνική επαφή είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική υγεία. Μερικές φορές, μια μετακίνηση πιο κοντά σε φίλους, συγγενείς ή σε ένα μέρος με περισσότερους ανθρώπους της ηλικίας σας μπορεί να αναζωογονήσει την καθημερινότητά σας.
Επιλογές προσαρμογής ή αλλαγής κατοικίας
Αφού εντοπίσετε ότι κάτι δεν “κολλάει” πια με το σπίτι σας, ποιες είναι οι επιλογές; Δεν είναι ανάγκη πάντα η δραστική λύση της μετακόμισης – υπάρχουν και ενδιάμεσες προσεγγίσεις:
- Προσαρμογή του υπάρχοντος σπιτιού: Αν αγαπάτε το σπίτι σας και δεν θέλετε να φύγετε, σκεφτείτε ποιες βελτιώσεις μπορείτε να κάνετε ώστε να ταιριάζει καλύτερα στις τρέχουσες ανάγκες. Αυτό μπορεί να είναι μια ανακαίνιση για να προσθέσετε ένα μπάνιο στο ισόγειο (αν οι σκάλες είναι θέμα), η εγκατάσταση ενός μικρού ανελκυστήρα σκάλας, ή η μετατροπή ενός δωματίου στο ισόγειο σε κρεβατοκάμαρα. Επίσης, ίσως να απλοποιήσετε τους χώρους: κλείστε δωμάτια που δεν χρησιμοποιείτε για να μην τα σκουπίζετε κάθε τόσο, ή διαμορφώστε τα αλλιώς (π.χ. ένα άδειο παιδικό δωμάτιο μπορεί να γίνει γραφείο ή ξενώνας για έναν φροντιστή). Μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν το σπίτι πιο εργονομικό και εύχρηστο.
- Downsizing – Μετακόμιση σε μικρότερο σπίτι: Αυτή είναι μια μεγάλη απόφαση, αλλά για πολλούς έχει θετικά αποτελέσματα. Ένα μικρότερο σπίτι (π.χ. ένα διαμέρισμα) σημαίνει λιγότερη φασαρία στη φροντίδα του και συνήθως μικρότερα πάγια έξοδα. Αν επίσης πουλήσετε το μεγαλύτερο σπίτι, πιθανόν θα σας μείνουν και χρήματα από τη διαφορά αξίας, τα οποία μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να ζείτε πιο άνετα (ή να βοηθήσετε και τα παιδιά σας αν θέλετε). Το κλειδί στο downsizing είναι να επιλέξετε ένα νέο σπίτι στρατηγικά: κάπου προσβάσιμο, κοντά σε υπηρεσίες, στο κατάλληλο μέγεθος για εσάς. Φανταστείτε την καθημερινότητά σας εκεί – είναι εύκολη; σας αρέσει η γειτονιά; έχετε παρέες; Αυτά είναι τα κριτήρια, όχι απλώς τα τετραγωνικά.
- Μετακόμιση κοντά σε οικογένεια: Μερικοί επιλέγουν να πλησιάσουν τα παιδιά ή τα εγγόνια τους, ειδικά αν ζουν μακριά. Έτσι, συνδυάζουν την αλλαγή σπιτιού με το να έχουν την οικογένεια δίπλα τους. Αυτό μπορεί να σημαίνει να αγοράσετε/νοικιάσετε κάτι στην ίδια πόλη ή περιοχή με τα παιδιά ή ακόμη και να συγκατοικήσετε (π.χ. να φτιάξετε έναν ανεξάρτητο χώρο στο σπίτι των παιδιών σας, αν υπάρχει δυνατότητα). Η διαγενεακή συγκατοίκηση δεν είναι εύκολη για όλους – χρειάζεται κατανόηση και σεβασμός και από τις δύο πλευρές – αλλά μπορεί να είναι αμοιβαία επωφελής (εσείς έχετε βοήθεια και παρέα, τα παιδιά μια έξτρα φροντίδα ή συμμετοχή σας στην καθημερινότητά τους).
- Εξετάζοντας Εναλλακτικές Λύσεις Διαβίωσης: Αν το να μείνετε μόνοι αρχίζει να γίνεται δύσκολο ή ανεπιθύμητο, υπάρχουν και άλλες επιλογές. Οι σύγχρονοι οίκοι ευγηρίας ή μονάδες υποστηριζόμενης διαβίωσης έχουν εξελιχθεί – κάποιοι μοιάζουν περισσότερο με ξενοδοχεία με παροχές φροντίδας. Άλλη επιλογή είναι η συγκατοίκηση με άτομα της ηλικίας σας – υπάρχουν προγράμματα “συνεπιβίωσης” ηλικιωμένων ή μπορείτε απλώς να συγκατοικήσετε φιλικά με κάποιον γνωστό/ή σας και να μοιράζεστε σπίτι και έξοδα. Αυτές οι λύσεις δεν ταιριάζουν σε όλους, αλλά αξίζει να τις γνωρίζετε.
Συναισθηματική πλευρά και λήψη απόφασης
Η επαναξιολόγηση του σπιτιού δεν είναι μόνο πρακτικό ζήτημα – είναι και συναισθηματικό. Το σπίτι μας έχει αναμνήσεις, και η ιδέα της αλλαγής μπορεί να φέρνει θλίψη ή ανασφάλεια. Πάρτε τον χρόνο σας με τέτοιες αποφάσεις. Σκεφτείτε τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Συζητήστε με ανθρώπους που εμπιστεύεστε: την οικογένεια, φίλους, ή ακόμα και έναν σύμβουλο. Μερικές φορές βοηθάει να δοκιμάσετε την αλλαγή: αν σκέφτεστε να μετακομίσετε, περάστε μερικές μέρες στην περιοχή που σας ενδιαφέρει, φανταστείτε την καθημερινότητά σας εκεί. Αν σκέφτεστε να μείνετε με τα παιδιά, δοκιμάστε μια εκτεταμένη επίσκεψη.
Να θυμάστε ότι το σημαντικότερο είναι η ποιότητα ζωής σας. Το ιδανικό σπίτι στα 85 σας μπορεί να μην είναι το ίδιο με αυτό που ήταν ιδανικό στα 50 σας, και αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό. Η προσαρμοστικότητα είναι δύναμη. Αν τελικά αποφασίσετε ότι μια αλλαγή θα σας κάνει πιο χαρούμενους, πιο ασφαλείς ή πιο υγιείς, τότε έχετε κάθε λόγο να την κάνετε – ανεξάρτητα από το πόσο καιρό έχετε ζήσει στο προηγούμενο σπίτι. Οι αναμνήσεις ζουν μέσα σας, όχι στους τοίχους. Μπορείτε πάντα να δημιουργήσετε νέο “σπίτι” όπου αισθάνεστε καλά.