Οι σχέσεις γονιών-παιδιών διανύουν μια ενδιαφέρουσα φάση καθώς εμείς μεγαλώνουμε και τα παιδιά μας έχουν πλέον μεγαλώσει και αυτά. Πολλοί ηλικιωμένοι γονείς εξακολουθούν να στηρίζουν τα παιδιά (ή και τα εγγόνια) τους με διάφορους τρόπους – οικονομικά, πρακτικά, συναισθηματικά. Στην Ελλάδα ειδικά, είναι σύνηθες φαινόμενο οι παππούδες να βοηθούν στην ανατροφή των εγγονιών ή να παρέχουν οικονομική βοήθεια στα ενήλικα παιδιά τους, ιδίως σε δύσκολες εποχές. Πόσοι παππούδες πληρώνουν φροντιστήρια, φιλοξενούν οικογένειες στο εξοχικό, ή δίνουν ένα χαρτζιλίκι κάθε τόσο! Αυτή η γενναιοδωρία όμως πρέπει να ισορροπεί με τη δική σας ευημερία. Πώς μπορείτε να συνεχίσετε να είστε υποστηρικτικοί γονείς, χωρίς να θυσιάσετε την ανεξαρτησία, την ασφάλεια και την ποιότητα ζωής σας;
Αναγνωρίζοντας την Προσφορά σας – και τα Όριά σας
Αρχικά, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε πόσα ήδη έχετε προσφέρει. Όπως τονίστηκε και σε ομιλίες ειδικών, οι ηλικιωμένοι δεν είναι βάρος – αντιθέτως, πολλοί στηρίζουν ενεργά οικονομικά και πρακτικά τις νεότερες γενιές. Εάν συνδράμετε στα οικονομικά των παιδιών σας (π.χ. τους δίνετε ένα ποσό από τη σύνταξη κάθε μήνα) ή κρατάτε συχνά τα εγγόνια, ήδη τους προσφέρετε πολλά. Αυτή η αναγνώριση είναι σημαντική, γιατί μερικές φορές οι γονείς νιώθουν ενοχές ότι «δεν κάνουν αρκετά». Θυμηθείτε: έχετε ήδη κάνει πάρα πολλά – τους μεγαλώσατε, τους δώσατε εκπαίδευση, ίσως προίκες, διασφαλίσατε ότι έγιναν ανεξάρτητοι. Το ότι τώρα θέλετε να κρατήσετε και κάτι για εσάς (είτε αυτό είναι χρόνος, είτε χρήματα) δεν σας κάνει λιγότερο καλό γονιό.
Βάλτε λοιπόν κάποια όρια όπου χρειάζεται. Αν, για παράδειγμα, το παιδί σας ζητά τακτικά μεγάλα χρηματικά ποσά που πιέζουν τον δικό σας προϋπολογισμό, είναι λογικό να εξηγήσετε ότι δεν μπορείτε να βοηθάτε πέρα από ένα σημείο. Ή αν αναμένεται από εσάς να φροντίζετε τα εγγόνια καθημερινά αλλά αυτό εξαντλεί την ενέργειά σας, συζητήστε την ανάγκη να μοιραστεί η φροντίδα κι αλλιώς (π.χ. παιδικός σταθμός, εναλλάξ με τον άλλο παππού/γιαγιά κ.λπ.). Το να βάλετε όρια δεν σημαίνει ότι δεν αγαπάτε την οικογένειά σας – σημαίνει ότι αγαπάτε και φροντίζετε και τον εαυτό σας, ώστε να μπορείτε μακροπρόθεσμα να είστε καλά για να τους στηρίζετε.
Ειλικρινής Συζήτηση για Οικονομικά και Περιουσία
Τα οικονομικά και η περιουσία είναι συχνά ένα λεπτό θέμα συζήτησης ανάμεσα σε γονείς και παιδιά. Πολλοί αποφεύγουν να μιλήσουν ανοιχτά για αυτά – όμως μια ειλικρινής συζήτηση μπορεί να προλάβει παρεξηγήσεις και να βάλει όλες τις πλευρές στο ίδιο μήκος κύματος.
Αν σκέφτεστε, για παράδειγμα, να αξιοποιήσετε ένα περιουσιακό στοιχείο (να πουλήσετε ένα ακίνητο ή την ψιλή κυριότητα), εξηγήστε στα παιδιά σας τους λόγους: ότι θέλετε να εξασφαλίσετε χρήματα για τα χρόνια που έρχονται, να μην επιβαρύνετε κανέναν και ίσως να τους βοηθήσετε κιόλας εν ζωή με κάποιο ποσό αντί για μετά θάνατον. Μπορεί να εκπλαγείτε πόσο κατανοητικά μπορεί να φανούν τα παιδιά όταν μιλάτε ανοιχτά. Πολλές φορές, οι νεότεροι ανησυχούν να μη φανεί ότι τους νοιάζει μόνο η κληρονομιά – και εσείς ανησυχείτε να μη νιώσουν παραγκωνισμένοι. Μια ειλικρινής κουβέντα για το τι σκέφτεστε και γιατί, μπορεί να λύσει αυτές τις σιωπηλές ανησυχίες.
Επιπλέον, συζητήστε για το πώς θα ήθελαν (ή δεν θα ήθελαν) να βοηθήσετε. Ίσως εσείς κρατάτε χρήματα για να αφήσετε σπίτι στα παιδιά, ενώ εκείνα θα προτιμούσαν να χρησιμοποιήσετε αυτά τα χρήματα για να ζήσετε άνετα ή να φροντίσετε την υγεία σας. Ή το αντίθετο, μπορεί να θέλουν να σας στηρίξουν εκείνα αν χρειαστεί, αντί να “ροκανίσετε” την περιουσία σας – αυτό επίσης πρέπει να το ακούσετε, αλλά η απόφαση είναι δική σας στο τέλος. Το ζητούμενο είναι να υπάρχει διαφάνεια και σεβασμός στα θέλω όλων.
Βοηθώντας ενεργά αλλά με τρόπο βιώσιμο
Υπάρχουν τρόποι να συνεχίσετε να βοηθάτε τα παιδιά σας που να μην σας καταπονούν. Για παράδειγμα:
- Αν έχετε οικονομική άνεση και θέλετε να τα στηρίξετε, αντί να δίνετε μεγάλα ποσά άτακτα, μπορείτε να ορίσετε ένα σταθερό μηνιαίο ποσό που μπορείτε να αντέξετε (σαν ένα “επίδομα” από γονέα προς παιδί). Έτσι και αυτά μπορούν να το υπολογίζουν, και εσείς έχετε έλεγχο του προϋπολογισμού σας.
- Αν βοηθάτε με τα εγγόνια, θέστε ένα πρόγραμμα που να σας βολεύει. Π.χ. κρατάτε τα εγγόνια κάθε Τρίτη-Πέμπτη, αλλά τις άλλες μέρες είναι σε άλλες δραστηριότητες ή με τον άλλον παππού. Μη διστάσετε να ζητήσετε και λίγο “ρεπό” αν χρειάζεστε ξεκούραση – η φροντίδα παιδιών θέλει αντοχές.
- Συνεχίστε να προσφέρετε συναισθηματική υποστήριξη και καθοδήγηση. Καμιά φορά, το να ακούσετε τα προβλήματα του παιδιού σας και να δώσετε μια συμβουλή είναι εξίσου πολύτιμο με το να του γράψετε μια επιταγή. Η σοφία και η εμπειρία σας είναι θησαυρός – μοιραστείτε την.
- Εάν έχετε πόρους, ίσως μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας με τρόπους που δεν απαιτούν συνεχή ροή χρημάτων. Π.χ. αν σκέφτονται να αγοράσουν σπίτι, θα μπορούσατε να τους δώσετε μια προκαταβολή(εφάπαξ ενίσχυση) αντί να δίνετε λίγα-λίγα συνέχεια. Ή να συμβάλλετε στο να σπουδάσουν τα εγγόνια. Έτσι έχετε καλύτερο έλεγχο του πόσο δίνετε και δεν δημιουργείται μια μόνιμη εξάρτηση.
Η δική σας ανεξαρτησία είναι δώρο και για τα παιδιά σας
Τέλος, να τονίσουμε κάτι σημαντικό: το να διατηρείτε την ανεξαρτησία σας όσο γίνεται, είναι καλό και για τα παιδιά σας. Όταν φροντίζετε εσείς τον εαυτό σας – οικονομικά, σωματικά, ψυχικά – τα παιδιά σας νιώθουν ανακούφιση και λιγότερη έγνοια. Κανένα παιδί δεν θέλει να σκέφτεται ότι οι γονείς του δυστυχούν ή στερούνται για να του δώσουν κάτι. Αντίθετα, χαίρονται να σας βλέπουν καλά.
Πολλοί ηλικιωμένοι ανησυχούν να μην “γίνουν βάρος”. Με το να χρησιμοποιήσετε πόρους για τη φροντίδα σας (π.χ. να έχετε μια καλή ιδιωτική ασφάλιση, ή να βάλετε έναν οικιακό βοηθό αν τον χρειάζεστε), στην ουσία κάνετε δώρο στα παιδιά σας: τους απαλλάσσετε από μελλοντικές έννοιες ή κόστη. Σκεφτείτε το κι έτσι.
Συμπερασματικά, η αγάπη προς τα παιδιά σας φαίνεται και από το ότι θέλετε να τα στηρίζετε. Μην ξεχνάτε όμως και την αγάπη προς τον εαυτό σας. Βρείτε εκείνη την γλυκιά ισορροπία όπου όλοι κερδίζουν: εσείς ζείτε αξιοπρεπώς και αυτόνομοι, και ό,τι δίνετε στα παιδιά σας το δίνετε από την καρδιά σας και με μέτρο που δεν σας βλάπτει. Έτσι, η βοήθειά σας γίνεται πραγματική ευλογία και όχι πιθανή μελλοντική πίκρα. Και τα παιδιά σας – αν και όταν φτάσουν στη θέση σας – θα έχουν ένα υπέροχο παράδειγμα να ακολουθήσουν.